Program stały Olimpiady

  • Istota i zakres pojęć: bezpieczeństwo (poczucie bezpieczeństwa) i zagrożenie (poczucie zagrożenia)
  • Przedmiotowy i podmiotowy wymiar bezpieczeństwa
  • Pojęcie i uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego, wewnętrznego i międzynarodowego
  • Bezpieczeństwo społeczne – pojęcie, istota, uwarunkowania, zagrożenia
  • Strategie i programy bezpieczeństwa Polski
  • Doktryna obronna i obronność państwa
  • Bezpieczeństwo narodowe Rzeczypospolitej Polskiej
  • System obronności Rzeczypospolitej Polskiej. Powinności obronne władz samorządowych, instytucji i obywateli
  • Szkolnictwo wojskowe
  • Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
  • Narodowe Siły Rezerwowe
  • Cele, zadania i organizacja obrony cywilnej Rzeczypospolitej Polskiej
  • System wczesnego ostrzegania i alarmowania ludności
  • Planowanie i stawianie zadań strukturom OC
  • Obowiązki prawne obywateli w obronie cywilnej
  • Zachowanie się ludności podczas ewakuacji z terenów zagrożonych
  • Zadania w ramach systemu zarządzania kryzysowego
  • Ochrona ludności, zwierząt gospodarskich, środków żywności, wody i pasz przed skażeniami i zakażeniami
  • Znaczenie powszechnej samoobrony
  • Ochrona infrastruktury i dóbr materialnych społeczeństwa
  • Zagrożenia naturalne
  • Zagrożenia spowodowane działalnością człowieka
  • Skutki zagrożeń, przeciwdziałanie ich powstawaniu
  • Terroryzm jako zagrożenie cywilizacyjne, wykrywanie go i zwalczanie
  • Pożary, podręczny sprzęt gaśniczy i gaszenie pożarów
  • Sposoby likwidacji skutków zagrożenia
  • Charakterystyka i podział współczesnych środków rażenia
  • Broń konwencjonalna (klasyczna) – podział i przeznaczenie
  • Środki przenoszenia broni konwencjonalnej i masowego rażenia
  • Dyslokacja, potencjał i modernizacja techniczna Sił Zbrojnych RP
  • Ochrona atmosfery, wód, zieleni, gleb i gruntów
  • Odnawialne i nieodnawialne źródła energii
  • Konwencje genewskie z 1949 roku, ich charakterystyka i znaczenie
  • Protokoły dodatkowe z 1977 roku do konwencji genewskich
  • Ochrona ludności, dóbr kultury i przekonań religijnych w myśl międzynarodowego prawa humanitarnego
  • System ochrony prawa człowieka – podstawowe akty prawne
  • Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze
  • Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu
  • Rada Europy
  • Aspekty prawne udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej
  • Postępowanie w różnych przypadkach
  • Podmioty oraz zasady prawa międzynarodowego
  • Metody rozwiązywania sporów między państwami
  • Dysproporcje w rozwoju politycznym i ekonomicznym świata
  • Konflikty zbrojne na świecie po II wojnie światowej
  • Ochrona praw człowieka w Polsce i na świecie
  • Akcje humanitarne oraz interwencje pokojowe we współczesnym świecie
  • Terroryzm na świecie; motywy i sposoby działania, organizacje terrorystyczne
  • Kierunki polityki zagranicznej po 1989 r.; relacje z innymi państwami
  • Udział Polski w organizacjach międzynarodowych
  • Sytuacja polityczna na świecie na przełomie XX i XXI w.
  • ONZ – kompetencje, organy, metody działania, najważniejsze operacje wojskowe
  • NATO – historia, cele, zasady, organy najważniejsze operacje wojskowe, NFIU, MP COE, JFTC
  • Organizacje międzynarodowe związane z bezpieczeństwem (m.in.: OBWE, WHO, ILO, FAO, IMF, IBRD, WTO, OECD, UNESCO, UNIDO, IAEA, UNICEF, UNHCR)

Program zmienny Olimpiady w roku szkolnym 2024/2025

 
  1. Policja – organizacja, wybrane uprawnienia i pojęcia z nimi związane
  2. Wybrane rodzaje przestępczości oraz patologie społeczne
  3. Aktywność Policji w ramach Interpolu oraz Europolu
  4. Współpraca Policji z lokalnymi władzami i społecznościami
    5.  

Zalecana literatura

  • Bezpieczeństwo państwa: wybrane problemy, K.A. Wojtaszczyk, A. Materska-Sosnowska (red.), Warszawa 2009.
  • Korzeniowski L.F., Podstawy nauk o bezpieczeństwie, Warszawa 2012.
  • Podstawowe kategorie polityki, S. Opara, D. Radziszewska-Szczepaniak (red.), Olsztyn, różne wydania.
  • Pokruszyński W.: Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka, Józefów 2012.
  • Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), t. 1–4, Warszawa 2018–2019:
    • I cz. I: Teoria – Instytucje – Procesy: Zagadnienia ogólne
    • I cz. II: Teoria – Instytucje – Procesy: Polityczna organizacja społeczeństwa
    • II: Współczesne systemy rządów
    • III: System rządów w Polsce: Tradycje i współczesność
    • IV: System rządów w Polsce: Instytucje polityczne w latach 1989–2018.

I. Leksykony tematyczne:

  • Leksykon bezpieczeństwa wewnętrznego, W. Fehler, J.J. Piątek, R. Podgórzańska (red.), Szczecin 2017.
  • NATO Encyclopedia, 2019, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/ pdf/2020/1/pdf/2019-nato-encyclopedia-eng.pdf.
  • Thematic Index of NATO Topics. Background information on the Alliance, its policies, activities and structures, https://www.nato.int/cps/en/natohq/68147.htm.
  • Vademecum bezpieczeństwa, O. Wasiuta, R. Klepka, R. Kopeć (red.), Kraków 2018.
  • Vademecum bezpieczeństwa informacyjnego, t. 1–2, O. Wasiuta, R. Klepka (red.), Kraków 2019.

II. Cyfrowe bazy danych:

  • https://epodreczniki.pl/
  • https://www.defence24.pl/
  • https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa
  • https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/akty-prawne
  • https://www.nato.int/
  • https://www.wojsko-polskie.pl

III. Dokumenty NATO:

  • The Secretary General’s Annual Report 2019, https://www.nato.int/nato_ static_fl2014/assets/pdf/2020/3/pdf_publications/sgar19-en.pdf.
  • NATO Summit Guide, Brussels 2018, https://www.nato.int/nato_static_ fl2014/assets/pdf/pdf_2018_07/20180718_180711-summit-guide-brussels.pdf.
  • NATO Summit Guide, Warsaw 2016, https://www.nato.int/nato_static_ fl2014/assets/pdf/pdf_2016_07/20160715_1607-Warsaw-Summit-Guide_2016_E.pdf.
  • NATO Wales Summit Guide, Newport 2014, https://www.nato.int/nato_static_ fl2014/assets/pdf/pdf_publications/20141008_140108-SummitGuideWales2014-eng.pdf.

IV. Literatura uzupełniająca:

  • Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe wobec wyzwań współczesnego świata, W. Kitler, M. Marszałek (red.), Warszawa 2014.
  • Gryz J., Bezpieczeństwo państwa. Władza-polityka-strategia, Warszawa 2013.
  • Gryz J., Podstawy bezpieczeństwa państwa. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, Warszawa 2016.
  • Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Warszawa 2011.
  • Polska w stosunkach międzynarodowych, S. Bieleń (red.), Warszawa 2007.
  • Popiuk-Rysińska I., Ewolucja systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie, Warszawa 2013.
  • Problemy bezpieczeństwa wewnętrznego w wybranych państwach, S. Sulowski (red.), Warszawa 2013.
  • Rola Organizacji Narodów Zjednoczonych w kształtowaniu ładu międzynarodowego, M. Pietraś, K.A. Wojtaszczyk (red.), Warszawa 2017.
  • Strategie i programy bezpieczeństwa. Wybór dokumentów, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Warszawa 2012.
  • Trzy wymiary współczesnego bezpieczeństwa, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Warszawa 2014.

V. Inne materiały pomocnicze:

  • Koziej S.: Materiały dydaktyczne, http://koziej.pl/materialy-dydaktyczne/.
  1. Policja – organizacja, wybrane uprawnienia i pojęcia z nimi związane

1.1. Organizacja

  • A. Misiuk, Policja Polska w świetle wypowiedzi komendantów głównych Policji w latach 1990- 2018, „Securitologia” 2018, nr 1, s. 107-126. LINK
  • A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Dobrowolska-Opała (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, Warszawa 2021. Hasła: korupcja w policji, planowanie strategiczne w policji, policja, policja wodna, policyjne służby wewnętrzne, policyjne zaangażowanie na rzecz bezpieczeństwa meczów piłki nożnej, policyjne zbiory danych, porządek publiczny. LINK
  • K. Jaroszyński, Służba kontrterrorystyczna w Policji, „Przegląd Policyjny” 2019, nr 1, s. 5-18. LINK
  • Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. 2024, poz. 145, ze zm., rozdziały: 1. Przepisy ogólne, 2. Organizacja Policji, 5. Służba w Policji, 6. Korpusy i stopnie policyjne, tekst ujednolicony ustawy: LINK.
  • strony internetowe dotyczące Policji:
      • policja.pl
      • https://www.gov.pl/web/mswia/policja

1.2. Wybrane uprawnienia i pojęcia z nimi związane

  • Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. 2024, poz. 145, ze zm., rozdział 3. Zakres uprawnień Policji, tekst ujednolicony ustawy: LINK.
  • D. Chodziński, Przeszukanie osób, pomieszczeń i rzeczy, Legionowo 2020, s. 7-11. LINK
  • L. Dyduch, K. Świerczewski, W. Biedrzycki, Użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez policjantów, Legionowo 2014, s. 7-20. LINK
  • A. Łopuszyński, Poszukiwania osób zaginionych, Legionowo 2020, s. 7-18. LINK
  • B. Spinek, P. Jezierski, Postępowanie policjanta na miejscu zdarzenia drogowego. Kwalifikacja prawna, dokumentowanie, sygnały i polecenia policjanta na miejscu zdarzenia, Legionowo 2024, s. 5-20, 47-50. LINK
  • M. Lis-Walewska, Pouczenie oraz mandat karny jako środki prawne reakcji na wykroczenia, Legionowo 2022, s. 7-15. LINK
  • K. Puławska, M. Komosiński, Zasadność legitymowania osób, Legionowo 2019, s. 5-18. LINK
  • C. Suszyński, Taktyka realizacji pościgów policyjnych, Legionowo 2019, s. 7-13. LINK
  • R. Gostkowska-Maczuga, Ujęcie osoby w polskim systemie prawnym, Legionowo 2021, s. 5-17. LINK
  • A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Dobrowolska-Opała (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, Warszawa 2021. Hasła: czynności operacyjno-rozpoznawcze, interwencja policyjna, kombinacja policyjna, kryminalistyka, kryminologia, operacja policyjna, operacja specjalna, osobowe źródło informacji (OZI), prewencja kryminalna, strategie zapobiegania przestępczości. LINK
  1. Wybrane rodzaje przestępczości oraz patologie społeczne

2.1. Wybrane rodzaje przestępczości

  • P. Poniatowski, Przestępczość zorganizowana w Polsce – obraz statystyczny opracowany na podstawie sprawozdań z działalności Centralnego Biura Śledczego (Policji). Wybrane aspekty, „Przegląd Policyjny” 2021, nr 2, s. 227-246. LINK
  • M. Wojtalewicz, Zwalczanie przestępczości korupcyjnej w Polsce w aspekcie instytucjonalnym, „Przegląd Policyjny” 2022, nr 4, s. 42-61. LINK
  • J. Karaźniewicz, Rola Policji w zwalczaniu przestępczości przeciwko dobrom kultury, „Przegląd Policyjny” 2018, nr 4, s. 125-143. LINK
  • R. Lewandowski, Proceder fałszowania banknotów w Polsce, „Przegląd Policyjny” 2023, nr 3, s. 42-65. LINK
  • Z. Dudek, Policja wobec problemu przemocy w rodzinie, „Kultura – Przemiany – Edukacja” 2018, t. VI, s. 155-167. LINK
  • A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Dobrowolska-Opała (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, Warszawa 2021. Hasła: handel ludźmi, handel narkotykami, przestępczość, przestępczość gospodarcza, przestępczość kryminalna, przestępczość narkotykowa, przestępczość nieletnich, przestępczość poważna, przestępczość stadionowa, przestępczość transgraniczna, przestępczość ubezpieczeniowa, przestępczość zorganizowana, przestępstwa o charakterze terrorystycznym, przestępstwa z nienawiści, terror kryminalny, wiktymizacja. LINK

2.2. Wybrane patologie społeczne

  • D. Chęsy, L. Dyduch, Żebractwo jako zjawisko patologii społecznej, Legionowo 2018, s. 5-38. LINK
  • S. Skibicka, Narkomania jako czynnik kryminogenny, „Roczniki Pedagogiczne” 2019, t. 11, s. 401-418. LINK
  • A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Dobrowolska-Opała (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, Warszawa 2021. Hasło: patologia społeczna. LINK
  1. Aktywność Policji w ramach Interpolu oraz Europolu

3.1. Aktywność Policji w ramach Interpolu

  • Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. 2024, poz. 145, ze zm., rozdział 10a. Kontyngenty policyjne wydzielone do realizacji zadań poza granicami państwa, tekst ujednolicony ustawy: LINK.
  • M. Fałdowski, Międzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnych – Interpol w zwalczaniu wybranych zagrożeń XXI w., „Wiedza Obronna” 2023, no. 1, s. 193-208. LINK
  • T. Safijański, Działania Interpolu – charakter prawny, systematyka oraz próba oceny skuteczności, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2020, vol. 12, s. 195-213. LINK
  • T. Safijański, Systematyka działań operacyjnych podejmowanych w ramach Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej — Interpol, „Przegląd Policyjny” 2017, nr 3, s. 48-60. LINK
  • A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Dobrowolska-Opała (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, Warszawa 2021. Hasło: Interpol, Międzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnej. LINK
  • Strona internetowa Interpolu: https://www.interpol.int/

3.2. Aktywność Policji w ramach Europolu

  • Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. 2024, poz. 145, ze zm., rozdział 10b. Realizacja wspólnych działań na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, tekst ujednolicony ustawy: LINK.
  • M. Dobrowolska-Opała, Zaangażowanie polskiej Policji we współpracę międzynarodową, „Studia Politologiczne” 2019, vol. 5, s. 197-210. LINK
  • A. Gruszczak, Europejski Urząd Policji (Europol) – okoliczności i geneza powstania, „Politeja” 2009, nr 2, s. 213-234. LINK
  • P. Zalewski, Architektura i narzędzia policyjnej wymiany informacji kryminalnych. Perspektywa krajowa i międzynarodowa, „Kultura Bezpieczeństwa. Nauka – Praktyka – Refleksje” 2021, vol. 40, s. 50-75. LINK
  • A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Dobrowolska-Opała (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, Warszawa 2021. Hasło: Europol, Europejski Urząd Policji. LINK
  • Strona internetowa Europolu: https://www.europol.europa.eu/

 

  1. Współpraca Policji z lokalnymi władzami i społecznościami
  •  Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, Dz.U. 2021, poz. 1763, tekst ujednolicony ustawy: LINK
  • M. Korta, Wpływ community policing na bezpieczeństwo obywatela na przykładzie Policji i straży gminnych, „Biuletyn Kryminologiczny” 2023, nr 30, s. 159-168. LINK
  • K. Marczuk, Zrównoważone społeczności lokalne i ich bezpieczeństwo: doświadczenia państw anglosaskich, „Studia Politologiczne” 2014, vol. 34, s. 198-207. LINK
  • A. Nyzio, Relacje pomiędzy Policją a samorządem terytorialnym – ujęcie prawne i polityczne, „Politeja” 2022, tom 19, nr 4, s. 220-245. LINK
  • J. Stawnicka, „Dzielnicowy bliżej nas” Diagnozy i prognozy realizacji projektu z perspektywy szkoleniowej i naukowo-badawczej, „Kwartalnik Policyjny” 2016, nr 3, s. 78-83. LINK
  • A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Dobrowolska-Opała (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, Warszawa 2021. Hasła: bezpieczeństwo lokalne, community policing, straż gminna/miejska, zero tolerancji. LINK
  • Strona internetowa programu „Dzielnicowy bliżej nas”: https://dzielnicowy-blizej-nas.policja.pl/