Program stały Olimpiady

  • Istota i zakres pojęć: bezpieczeństwo (poczucie bezpieczeństwa) i zagrożenie (poczucie zagrożenia)
  • Przedmiotowy i podmiotowy wymiar bezpieczeństwa
  • Pojęcie i uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego, wewnętrznego i międzynarodowego
  • Bezpieczeństwo społeczne – pojęcie, istota, uwarunkowania, zagrożenia
  • Strategie i programy bezpieczeństwa Polski
  • Doktryna obronna i obronność państwa
  • Bezpieczeństwo narodowe Rzeczypospolitej Polskiej
  • System obronności Rzeczypospolitej Polskiej. Powinności obronne władz samorządowych, instytucji i obywateli
  • Szkolnictwo wojskowe
  • Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
  • Narodowe Siły Rezerwowe
  • Cele, zadania i organizacja obrony cywilnej Rzeczypospolitej Polskiej
  • System wczesnego ostrzegania i alarmowania ludności
  • Planowanie i stawianie zadań strukturom OC
  • Obowiązki prawne obywateli w obronie cywilnej
  • Zachowanie się ludności podczas ewakuacji z terenów zagrożonych
  • Zadania w ramach systemu zarządzania kryzysowego
  • Ochrona ludności, zwierząt gospodarskich, środków żywności, wody i pasz przed skażeniami i zakażeniami
  • Znaczenie powszechnej samoobrony
  • Ochrona infrastruktury i dóbr materialnych społeczeństwa
  • Zagrożenia naturalne
  • Zagrożenia spowodowane działalnością człowieka
  • Skutki zagrożeń, przeciwdziałanie ich powstawaniu
  • Terroryzm jako zagrożenie cywilizacyjne, wykrywanie go i zwalczanie
  • Pożary, podręczny sprzęt gaśniczy i gaszenie pożarów
  • Sposoby likwidacji skutków zagrożenia
  • Charakterystyka i podział współczesnych środków rażenia
  • Broń konwencjonalna (klasyczna) – podział i przeznaczenie
  • Środki przenoszenia broni konwencjonalnej i masowego rażenia
  • Dyslokacja, potencjał i modernizacja techniczna Sił Zbrojnych RP
  • Ochrona atmosfery, wód, zieleni, gleb i gruntów
  • Odnawialne i nieodnawialne źródła energii
  • Konwencje genewskie z 1949 roku, ich charakterystyka i znaczenie
  • Protokoły dodatkowe z 1977 roku do konwencji genewskich
  • Ochrona ludności, dóbr kultury i przekonań religijnych w myśl międzynarodowego prawa humanitarnego
  • System ochrony prawa człowieka – podstawowe akty prawne
  • Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze
  • Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu
  • Rada Europy
  • Aspekty prawne udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej
  • Postępowanie w różnych przypadkach
  • Podmioty oraz zasady prawa międzynarodowego
  • Metody rozwiązywania sporów między państwami
  • Dysproporcje w rozwoju politycznym i ekonomicznym świata
  • Konflikty zbrojne na świecie po II wojnie światowej
  • Ochrona praw człowieka w Polsce i na świecie
  • Akcje humanitarne oraz interwencje pokojowe we współczesnym świecie
  • Terroryzm na świecie; motywy i sposoby działania, organizacje terrorystyczne
  • Kierunki polityki zagranicznej po 1989 r.; relacje z innymi państwami
  • Udział Polski w organizacjach międzynarodowych
  • Sytuacja polityczna na świecie na przełomie XX i XXI w.
  • ONZ – kompetencje, organy, metody działania, najważniejsze operacje wojskowe
  • NATO – historia, cele, zasady, organy najważniejsze operacje wojskowe, NFIU, MP COE, JFTC
  • Organizacje międzynarodowe związane z bezpieczeństwem (m.in.: OBWE, WHO, ILO, FAO, IMF, IBRD, WTO, OECD, UNESCO, UNIDO, IAEA, UNICEF, UNHCR)

Program zmienny Olimpiady w roku szkolnym 2025/2026

  1. Społeczeństwo cyfrowe
  • społeczeństwo sieciowe – powstanie, rozwój, przyszłość
  • państwo cyfrowe – transformacja cyfrowa, e-państwo 
  • rozwój sztucznej inteligencji
  • zagrożenia cyfrowej rewolucji dla społeczeństwa i obywatela
  1. Cyberbezpieczeństwo jako wyzwanie dla współczesnego społeczeństwa
  • rodzaje zagrożeń cybernetycznych
  • zagrożenia cybernetyczne dla jednostek
  • cyberprzestępczość
  1. Państwo jako podmiot zarządzania cyberbezpieczeństwem
  • regulacje prawne (Polska i UE)
  • zagrożenia cybernetyczne dla instytucji publicznych i infrastruktury krytycznej
  • instytucje zapewnienia cyberbezpieczeństwa i zwalczania cyberprzestępczości RP
  • strategia cyberbezpieczeństwa RP
  • doktryna bezpieczeństwa informacyjnego RP
  1. Media, manipulacje, dezinformacje w erze cyfrowej
  • dezinformacja
  • fake newsy
  • deepfake
  1. Wojny i konflikty w erze cyfrowej
  • wojny hybrydowe
  • cyberwojny
  • wojny informacyjne i kognitywne
  • terroryzm i terror w erze cyfrowej i cyberterroryzm

Zalecana literatura

  • Bezpieczeństwo państwa: wybrane problemy, K.A. Wojtaszczyk, A. Materska-Sosnowska (red.), Warszawa 2009.
  • Korzeniowski L.F., Podstawy nauk o bezpieczeństwie, Warszawa 2012.
  • Podstawowe kategorie polityki, S. Opara, D. Radziszewska-Szczepaniak (red.), Olsztyn, różne wydania.
  • Pokruszyński W.: Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka, Józefów 2012.
  • Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), t. 1–4, Warszawa 2018–2019:
    • I cz. I: Teoria – Instytucje – Procesy: Zagadnienia ogólne
    • I cz. II: Teoria – Instytucje – Procesy: Polityczna organizacja społeczeństwa
    • II: Współczesne systemy rządów
    • III: System rządów w Polsce: Tradycje i współczesność
    • IV: System rządów w Polsce: Instytucje polityczne w latach 1989–2018.

I. Leksykony tematyczne:

  • Leksykon bezpieczeństwa wewnętrznego, W. Fehler, J.J. Piątek, R. Podgórzańska (red.), Szczecin 2017.
  • NATO Encyclopedia, 2019, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/ pdf/2020/1/pdf/2019-nato-encyclopedia-eng.pdf.
  • Thematic Index of NATO Topics. Background information on the Alliance, its policies, activities and structures, https://www.nato.int/cps/en/natohq/68147.htm.
  • Vademecum bezpieczeństwa, O. Wasiuta, R. Klepka, R. Kopeć (red.), Kraków 2018.
  • Vademecum bezpieczeństwa informacyjnego, t. 1–2, O. Wasiuta, R. Klepka (red.), Kraków 2019.

II. Cyfrowe bazy danych:

  • https://epodreczniki.pl/
  • https://www.defence24.pl/
  • https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa
  • https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/akty-prawne
  • https://www.nato.int/
  • https://www.wojsko-polskie.pl

III. Dokumenty NATO:

  • The Secretary General’s Annual Report 2019, https://www.nato.int/nato_ static_fl2014/assets/pdf/2020/3/pdf_publications/sgar19-en.pdf.
  • NATO Summit Guide, Brussels 2018, https://www.nato.int/nato_static_ fl2014/assets/pdf/pdf_2018_07/20180718_180711-summit-guide-brussels.pdf.
  • NATO Summit Guide, Warsaw 2016, https://www.nato.int/nato_static_ fl2014/assets/pdf/pdf_2016_07/20160715_1607-Warsaw-Summit-Guide_2016_E.pdf.
  • NATO Wales Summit Guide, Newport 2014, https://www.nato.int/nato_static_ fl2014/assets/pdf/pdf_publications/20141008_140108-SummitGuideWales2014-eng.pdf.

IV. Literatura uzupełniająca:

  • Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe wobec wyzwań współczesnego świata, W. Kitler, M. Marszałek (red.), Warszawa 2014.
  • Gryz J., Bezpieczeństwo państwa. Władza-polityka-strategia, Warszawa 2013.
  • Gryz J., Podstawy bezpieczeństwa państwa. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, Warszawa 2016.
  • Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Warszawa 2011.
  • Polska w stosunkach międzynarodowych, S. Bieleń (red.), Warszawa 2007.
  • Popiuk-Rysińska I., Ewolucja systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie, Warszawa 2013.
  • Problemy bezpieczeństwa wewnętrznego w wybranych państwach, S. Sulowski (red.), Warszawa 2013.
  • Rola Organizacji Narodów Zjednoczonych w kształtowaniu ładu międzynarodowego, M. Pietraś, K.A. Wojtaszczyk (red.), Warszawa 2017.
  • Strategie i programy bezpieczeństwa. Wybór dokumentów, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Warszawa 2012.
  • Trzy wymiary współczesnego bezpieczeństwa, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Warszawa 2014.

V. Inne materiały pomocnicze:

  • Koziej S.: Materiały dydaktyczne, http://koziej.pl/materialy-dydaktyczne/.

Publikacje książkowe:

  1. M. Karpiuk (red.), Cyberbezpieczeństwo. Aspekty krajowe i międzynarodowe, Warszawa 2024.
  2. Dela P. T., Założenia działań w cyberprzestrzeni. Warszawa 2022.
  3. Dębowski T. R., Cyberbezpieczeństwo wyzwaniem XXI wieku, Łódz-Wrocław 2018. E-book
  4. Górka M., Cyberbezpieczeństwo jako podstawa bezpiecznego państwa i społeczeństwa w XXI wieku, Warszawa 2014.
  5. Kupiecki R., Chłoń T., Bryjka F. et al., Platforma przeciwdziałania dezinformacji. Budowanie odporności społecznej badania i edukacja, Warszawa 2021.  E-book
  6. Kwartalnik „Bezpieczeństwo Narodowe” 45/2024 – Dezinformacja i walka informacyjna. E-book
  7. Kowalczyk M., Cyfrowe państwo: uwarunkowania i perspektywy, Warszawa 2019.
  8. Wojciechowska-Filipek S., Ciekanowski Z., Bezpieczeństwo funkcjonowania w cyberprzestrzeni jednostki, organizacji, państwa, Warszawa 2019.
  9. Jakubiak M., Kowalewski M. (red,), Współczesne trendy cyberzagrożeń społeczeństwa informacyjnego, Warszawa 2022.

Artykuły i rozdziały

  1. Aleksandrowicz T. R., Bezpieczeństwo informacyjne państwa, „Studia Politologiczne” 2019 nr 49.  LINK
  2. Bąk T., Łukaszewski B., Cyfrowe zagrożenia dla bezpieczeństwa wewnętrznego. Nowe subkultury sieciowe, wirtualna rzeczywistość, sztuczna inteligencja, „Współczesne Problemy Zarządzania” 2020 vol. 8 nr 1(16).  LINK
  3. Chałubińska-Jentkiewicz K., Cyberbezpieczeństwo – zagadnienia definicyjne, „Cybersecurity and Law” 2019 nr 2. LINK
  4. Czuryk M., Zarządzanie kryzysowe w obszarze cyberbezpieczeństwa, „Ius et Securitas” 2025 nr 3. LINK
  5. Górka M., Wybrane aspekty cyberzagrożeń w kontekście bezpieczeństwa państwa i społeczeństwa, w: Niedzwiecki S., Starik N. (red.), W trosce o bezpieczne jutro: reminiscencje i zamierzenia, Poznań 2017. 
  6. Sawicka A. E., Cyberbezpieczeństwo jako współczesne wyzwanie w zarządzaniu małym i średnim przedsiębiorstwem, „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie” 2022 nr 47. LINK
  7. Górka M., Współczesne zagrożenia cybernetyczne na przykładzie zjawiska cyberwojny. Analiza teoretyczna, „Acta Politica Polonica” 2021 nr 1(51). LINK
  8. Grabowska-Lepczak I., Szykuła-Piec B., Wasiluk J., Dezinformacja jako jedno z narzędzi w wojnie hybrydowej, „Central European Journal of Security Studies” 2024 nr 2(1). LINK
  9. Heromiński M., Wojna i konflikt w cyberprzestrzeni. Piąty teatr wojny,  „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2024 nr 16(30). LINK
  10. Kołodziejczyk R., Nowa odsłona terroryzmu–cyberterroryzm, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2024 nr 11(2). LINK
  11. Konieczny M. K., Cyberprzestępczość–krótka historia, współczesne oblicza i trudna do przewidzenia przyszłość, „Roczniki Administracji i Prawa” 2023 nr 1. LINK
  12. Malec N., Sztuczna inteligencja a bezpieczeństwo państwa, „Prawo i Bezpieczeństwo” 2024 nr 2(1). LINK
  13. Małecka A., Polityka cyberbezpieczeństwa Unii Europejskiej na początku trzeciej dekady XXI wieku, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2021 nr 15(2). LINK
  14. Mularz K., Deepfake jako generator fikcyjnych treści i rzeczywistej nieufności, „Dydaktyka Informatyki” 2024 nr 19. LINK
  15. Ogiński M., Dezinformacja w dobie cyfryzacji, „Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne” 2023 nr 19(1). LINK
  16. Olechowski A. P., Dezinformacja i propaganda orężem wojny kognitywnej, „Media i Społeczeństwo” 2022 nr 2(17). LINK
  17. Pawelec K., Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości i jego wybrane uprawnienia. Kilka refleksji, „Cybersecurity and Law” 2022 nr 7(1). LINK
  18. Pilarski G. , Przegląd współczesnych zagrożeń w cyberprzestrzeni, „Problemy Techniki Uzbrojenia” 2024 nr 167(5). LINK 
  19. Skoczylas D., Cyberzagrożenia w cyberprzestrzeni. Cyberprzestępczość, cyberterroryzm i incydenty sieciowe, „Prawo w Działaniu” 2023 nr 53. LINK
  20. Wąsik K., Międzynarodowe regulacje prawne dotyczące cyberprzestrzeni, „Cybersecurity and Law” 2023 nr 10. LINK
  21. Woszek S., Cyberbezpieczeństwo państw w XXI wieku na przykładzie Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2022 nr 14(27). LINK
  22. Żoch M., Fake news jako narzędzie dezinformacji, „Cywilizacja i Polityka” 2021 nr 19. LINK

Akty prawne i regulacje.

  • Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa (Dz.U. 2018 poz. 1560 z późn. zm.) LINK
  • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP (M.P. 2019 poz. 1037) LINK
  • Doktryna bezpieczeństwa Informacyjnego RP LINK

Strony internetowe:

https://www.gov.pl/web/cyfryzacja

https://www.nask.pl/

https://cert.pl/

https://cbzc.policja.gov.pl/